Serebral palsi, yani beyin felci insan vücudundaki kasların hareketlerini, tonusunu veya vücudun duruşunu etkileyen bir grup fiziksel engel durumudur. Serebral palsinin belirti ve semptomları bebeklikte veya okul öncesi yıllarda ortaya çıkar. Genel olarak hareket bozukluklarına ve bunlarla ilgili anormal reflekslere, uzuvların ve gövdenin gevşekliğine veya sertliğine, anormal pozisyonda durmaya, istemsiz hareketlere, kararsız yürümeye veya bunların bir kombinasyonuna neden olur.
Serebral palsi geçiren bireyler yutma problemleri yaşayabilirler ve genellikle göz kaslarındaki bir dengesizlik nedeniyle gözlerini aynı nesneye doğru odaklamakta güçlük çekebilirler. Ayrıca kaslardaki kasılmanın sertliği nedeniyle bireyin vücudunun çeşitli eklemlerinde hareket aralığı azalmış olabilir.
Serebral palsinin günlük faaliyetler üzerindeki etkisi bireyden bireye büyük farklılıklar gösterir. Bazı vakalarda bireyin normal yürümesi mümkünken, diğer vakalarda yardım gerekli olabilir. Bazı bireylerde normal veya normale yakın zihinsel gelişim gözlemlenirken, diğerlerinde zihinsel engellerin çıkması mümkündür. Eş zamanlı görülen diğer durumların arasında epilepsi, körlük veya sağırlık da olabilir.
Hedef her çocuk için farklıdır. Bazı çocukların oturma, bazılarının ise yürüme problemleri vardır. Bu nedenle hedef; kimi çocuk için oturabilmesinin sağlanması, kimisi için ise yürütülmesidir.
Serebral palsi tedavisinde botoks uygulaması
Botoks aşırı kasılan kasların kasılmasını durdurur. O sırada fizik tedavi yapılarak ya da alçı ile kasın boyu uzatılıp, gergin olan kasların gevşetilmesi sağlanır. Bu fizik tedaviyi kolaylaştırıcıdır ve bazen de ameliyata hazırlık yöntemi olarak kullanılır. Botoks etki etmeye üç haftada başlar; etkisi üç ayda maksimuma çıkar, altı ayda da azalarak kaybolur. Altı ay – bir yıl aralıklarla uygun olan hastalara yapılabilir.
Ortopedik yöntemlerle tedavisi mümkün
Ortopedinin bu alanda yaptığı çalışmaları dört maddede toplamak mümkündür. Bazı hasta gruplarında müdahale yapılmadan beklenir. Fizik tedavi gibi yöntemlere başvurulur, gözlemlenir, fizyoterapistin de önerileri doğrultusunda gerekli bir durum olursa müdahale edilir.
Hangi durumlarda cerrahi tedavi gerekir?
Bunlara tendon gevşetme ve kas transferleri ameliyatları denir. Bu ameliyatlar, botokstan fayda göremeyecek hastalar için uygundur. Kas transferi; çok çalışan kasların tamamının ya da bir kısmının vücudun başka bir bölümüne alınmasıdır. Dolayısıyla eklem bozuklukları ve yürüme düzeltilmiş olur.
Bir grup hastaya da botoks ve yumuşak doku ameliyatları artık etki etmeyeceğinden kemik ameliyatları yapılır. Kemik şekil bozuklukları, eklemlerdeki bozukluklar düzeltilir ve çıkık eklemler yerine oturtulur.
Hastalığın ortopedi alanındaki tedavisinde genel olarak yaşından önce fizik tedavi ile takip edilir. 2-5 yaş arasında botoks, 5-8 yaş arasında yumuşak doku ameliyatı, 8 yaşından sonra da kemik ameliyatı yapılabilir.
Tedaviyle ilgili kişiye özel bilgi almak için ortopedi uzmanından destek alınmalıdır.
Prof. Dr. Ufuk Özkaya
