Yırtık bir menisküs, en sık görülen diz yaralanmalarından biridir. Özellikle tüm ağırlığınız üzerindeyken dizinizi zorla bükmenize veya döndürmenize neden olan herhangi bir aktivite, menisküsün yırtılmasına neden olabilir.
Dizlerinizin her biri, kaval kemiğiniz ve uyluk kemiğiniz arasında bir yastık görevi gören C şeklinde iki kıkırdak parçasına sahiptir. Yırtık bir menisküs ağrıya, şişmeye ve sertliğe neden olabilir. Ayrıca diz hareketini engelleyebilir ve dizinizi tamamen uzatmakta güçlük çekebilirsiniz.
Dinlenme, buz kompresi ve ilaç gibi konservatif tedaviler bazen menisküs ağrısını hafifletebilir veya yaralanmanın kendi kendine iyileşmesini sağlayabilir. Ancak diğer durumlarda, yırtık bir menisküs cerrahi bir müdahale gerektirebilir.
Menisküsünüzü yırttıysanız, dizinizde bir patlama hissi, şişme veya sertlik, özellikle dizinizi bükerken veya döndürürken ağrı, dizinizi tam olarak düzeltmede güçlük ve hareket etmeye çalıştığınızda dizinizin yerinde kilitli olduğunu hissetmek gibi belirtiler görülebilir. Eğer dizinizde bu belirtilerden bazılarını hissediyorsanız bir doktorla iletişime geçebilirsiniz.
Menisküs yaralanması nedenleri nelerdir?
Yırtık bir menisküs, agresif bir dönme, ani bir durma hareketinden veya dizinizi zorlayan herhangi bir faaliyetten kaynaklanabilir. Diz çökmek, derin çömelmek veya ağır bir şey kaldırmak bile bazen menisküsün yırtılmasına neden olabilir. Yaşlılarda dizdeki dejeneratif değişiklikler, çok az travma ile veya hiç travma olmaksızın yırtık bir menisküs oluşumuna neden olabilir.
Dizin agresif bir şekilde bükülmesini ve kendi ekseni etrafında dönmesini içeren aktiviteler yapmak sizi menisküsün yırtılma riskiyle karşı karşıya bırakabilir. Risk özellikle futbol gibi temas sporlarına veya tenis, basketbol gibi pivot içeren aktivitelere katılan sporcular için yüksektir. Yaşlanma ve obezite dizlerdeki yıpranma ve yırtık menisküs riskini arttırabilir.
Menisküs yaralanması tedavisi nasıldır?
Yırtık bir menisküs için tedavi ilk olarak, yırtığın tipi, boyutu ve konumuna bağlı olarak belirlenir.
Eklem iltihabı ile ilişkili yırtıklar, genellikle artrit tedavisi ile ameliyat gerekmeksizin zamanla iyileşebilir. Ayrıca kilitlenmeye sebep olmayan veya diz hareketini kısıtlamayan birçok yırtık da, zamanla daha az ağrılı hale geleceği için ameliyat gerektirmezler.
Yırtık bir menisküsün tedavisinde ilk olarak dinlenmeniz önerilebilir. Diz ağrısını şiddetlendiren aktivitelerden, özellikle dizinizi bükmenize ve döndürmenize neden olan aktivitelerden kaçınabilirsiniz. Ağrınız şiddetliyse, koltuk değneği kullanarak dizinizdeki baskıyı azaltabilir ve iyileşmeyi hızlandırabilirsiniz. Bununla birlikte, dizinizi yüksekte tutarak yaklaşık 15 dakika soğuk buz kompresi uygulamak diz ağrısını ve şişmeyi azaltabilir. Bunu her dört ila altı saatte bir ve ardından gerektiği sıklıkta yapabilirsiniz.
Yırtık menisküsü tedavi etmek bir diğer yöntem olan fizik tedavi, diz eklemini stabilize etmeye ve desteklemeye yardımcı olmak için dizinizin etrafındaki ve bacaklarınızdaki kasları güçlendirmenize yardımcı olabilir.
Fizik tedaviye rağmen dizinizdeki ağrı ve kilitlenme iyileşmezse, doktorunuz ameliyat önerebilir. Özellikle çocuklarda ve genç yetişkinlerde yırtık bir menisküsü onarmak mümkündür.
Yırtık onarılamazsa, menisküste bir artroskop kullanılarak küçük kesiler açılabilir. Ameliyattan sonra diz gücünü ve dengesini artırmak ve korumak için egzersiz yapmanız gerekebilir. İlerlemiş, dejeneratif artritiniz varsa, doktorunuz diz protezi önerebilir. Ameliyattan sonra belirti ve semptomları olan ancak ilerlemiş artriti olmayan gençler için ise menisküs nakli uygun olabilir.
Prof. Dr. Ufuk Özkaya
