Egzersizin en önemli mekanizmalarından biri, kilo kontrolü ve özellikle karın bölgesindeki yağlanmayı azaltmaktır. Yağ dokusundan östrojen ve testosteron hormanları sorumludur. Bu hormonlardaki artış rahim, meme ve prostat kanserleri için risk faktörüdür. Sporun en önemli etkisi meme ve kolorektal kanserler üzerindedir. Kanser tanısı sonrası verilen egzersiz reçetesinin cerrahi sonuçları geliştirmede, hissedilen yakınmaları azaltmada, radyoterapi ve kemoterapiye bağlı yan etkilerle baş etmede, fiziksel işlevi sürdürme veya artırmada, psikolojik sağlığı geliştirmede, yağ alımını ve kas-kemik kaybını azaltmada, yaşam süresini uzatmada olası yararları çoktur. Bu nedenle düzenli egzersiz yapılması tüm popülasyonda olduğu gibi özellikle kanser açısından yüksek riskteki kişilere önerilmelidir.
Egzersiz bağırsak hareketlerini artırarak gastrointestinal geçiş zamanını ve bağırsak mukozasının potansiyel kansere sebep olan maddelerle temas süresini kısaltabilir, kolon hücre çoğalmasını baskılayan bazı önemli bileşenlerin etkisini artırırken hücre çoğalmasını uyaran zararlı bileşenlerin etkisini azaltır. Böylece kolon kanseri riskinin azalmasını sağlayabilir.
Kanser tedavisi sırasında kullanılan kemoterapi ajanlarına ve radyoterapiye bağlı olarak yorgunluk, kilo kaybı, kemik ve kas kitlesinde azalma, kaydiyovasküler ve kardiyopülmoner sistemlerde fonksiyon kaybı, kansızlık, ağrı, ishal, uyuşma, bulantı, kusma, lenf ödemi, enfeksiyon riskinde artış, halsizlik gibi yan etkiler ortaya çıkmaktadır. Bu yan etkilere bağlı olarak hastaların yaşam kalitesi de düşmektedir.
Kanser tanısı alanlar yaşam kalitesini yükseltmek için egzersizde nelere dikkat etmeliler?
• Hareketsizlikten kaçınılmalı. Az aktivite yapmak bile hiçbir şey yapmamaktan daha iyidir. Herhangi bir düzeydeki aktivite sağlığı geliştirmeye yardımcı olabilir.
• Düzenli fiziksel aktivite yapılmalı. Haftada en az 150 dakika süre ile orta şiddette aktivite veya 75 dakika yüksek şiddette egzersiz yapılmalı.
• Egzersize düşük tempo ile başlanmalı ve kademeli artırılmalı.
• Egzersiz tipi, şiddeti ve sıklığı kanserin tipine ve derecesine, hastanın durumuna göre düzenlenmeli.
• Ateş 38ºC’nin üstünde olduğunda egzersizden kaçınılmalı.
• Egzersiz sırasında başlayan bulantı ve kusma, alışılmadık yorgunluk veya kas zayıflığı, dezoriyantasyon (akıl karışıklığı), bulanık görme, baygınlık, solukluk, gece ağrısı veya yaralanma ile ilişkisi olmayan ağrı gibi bulgular olduğunda egzersizden uzak durulmalı.
