Genellikle gözden kaçan bir durum bel ağrılarımızın, bel kaymasının, bel tutulmalarının, bel kireçlenmesinin ve bel fıtığının nedenini oluşturmaktadır. Ağır kaldırma, genetik yatkınlık, anormal duruş ve oturuş bozuklukları gibi bilinen nedenlerin dışında bir durum vardır ki bu tüm bel sorunlarımızdan sorumlu tutulabilir. Herhangi bir bel sorunu için doktora gittiğinizde tanıyı kesinleştirmek için çekilen MR’larda kısmen görülüp rapor edilmesine karşın birçok rapor ve muayenede atlanılan, üzerinde durulmayan bir durumdan söz edeceğiz. Bu durum doğumsal bir vertebra yani omurga dizilim bozukluğu olup kısaca geçiş vertebrası olarak tanımlanmaktadır. Omurgayı kalçaya bağlayan eklemlerde bir anormallik söz konusu olup sakralizasyon ya da lumbalizasyon şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
“Doktor bana senin belinde fazladan omurga varmış” dedi diyen çok kişiyle karşılaşmışsınızdır. İşte bu sorun doğumdan önce omurgaanne karnında gelişirken belin en altındaki omurganın kalçaya birleştiği yerde oluşan anormal birleşmelerdir. Yapılan araştırmalarda herhangi bir bel ağrısı nedeniyle doktora giden hastalarda yapılan araştırmalarda hastaların %30 ila %45’inde bu sorunun varlığı ortaya konmuştur. Bizim tecrübelerimize göre bel fıtığı nedeniyle ameliyat olanların %50’sinden fazlasında bu sorun bulunmaktadır. Bu anormal durum yapılan ameliyatların sık sık nüksetmesine ya da yanlış mesafeden ameliyat olunmasına kadar varan ve ciddiye alınması gereken bir durumdur.
Eğer bir hastada geçiş vertebrası varsa nasıl anlaşılır?
Normal yaşamda belki de hiç fark edilmeyen bir durum olabilir. Böyle sıkıntısı olan hastaların şikayetleri genellikle 25-30 yaşlarından sonra bel ağrısı, bel tutulması şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Sorun ağır bir şey kaldırma, hamilelik veya kazalardan sonra kendini belli etmeye başlasa da hiçbir neden olmadan sadece stresle bile şikayetler başlayabilmektedir. MR, tomografi gibi tetkiklerin yapılmasıyla fiziki, anatomik bozukluk tespit edilebilir. Bel problemi olan her hasta bu durumu akılda bulundurmalıdır.
Geçiş vertebrası olan hastaları bekleyen tehlikeler?
Öncelikle komşu segment dediğimiz anatomik bozukluğun hemen üzerinde bulunan komşu omurgaların arasındaki diskler dejenere olarak yapıları bozulur, çatlar ve fıtıklara neden olabilir. Ayrıca belde mekanik bir dengesizlik oluşur. Disk bozukluklarının ve fıtıkların çoğu bu yüzden gelişir. Diğer bir sıkıntı normalde beldeki küçük eklemler ki bunlar eğilip doğrulma, yan dönme gibi hareketlerimize yardımcı olan kelepçelerin bozulmasıdır. Kireçlenme dediğimiz olay erkenden oluşmaya başlar. Hasta eğilip doğrulurken, yatakta dönerken ağrılar duymaya; sık sık bel tutulması gibi ağrılı sıkıntılara düşer. Beldeki bu mekanik bozulma bazen omurgaların birbirinin üzerinden kaymasına neden olmaktadır. Aşırı olduğunda yol yürüyememe, kalça ve ayaklara yayılan ağrı ve uyuşmalar başa bela olur.
Geçiş vertebrası olanlar bel adalelerini kuvvetlendirici ağır olmayan egzersizler ve de yüzme gibi aktiviteleri ömür boyu yapmak zorundadırlar. Belde bu geçiş vertebrası çok farklı görünümlerde olabilir, tek ya da iki taraflı olabilir. Geçiş vertebrasının oluşturduğu sorunlar yumağının tümüne ‘Bertolotti sendromu’ adı verilmektedir. Yukarıda saydığımız sık görülen sıkıntıların tek tek ele alınarak tedavi edilmesi hastanın ameliyatsız yöntemlerle rahat ettirilmesi mümkündür. Ağrısız günler dileriz.
Prof. Dr. Nurettin Lüleci
