Aşı çalışmalarından bazılarının virüsün tedavisi, bazılarının ise bağışıklık sistemini güçlendirmeye yönelik klinik araştırmalar olduğuna vurgu yapan Sağlık Bilimleri Enstitüsü Müdürü ve Eczacılık Fakültesi Dekan Yardımcısı Prof.Dr. Semra Şardaş, “Şu anda uygulanan tedaviler var olan ilaçlarla sürdürülüyor, bilim insanları yeni ilaç ve aşı araştırmalarını 2020 sonuna kadar tamamlayabilse bile insanlar üzerinde etkililiğinin gösterilmesi ve kitlesel olarak üretilmesi zor bir iş olacak. Yeni aşı teknikleri kullanıldığı için her şeyin sorunsuz bir şekilde ilerleyeceğinin garantisi yok. En ufak bir hata, etkisizlik ve güvenlilik sorunuyla elde edilen bilgiler güvenilirliğini ve değerini yitirebilir” diye konuştu.
‘Çok acı deneyimlere sahibiz’
Klinik çalışmaların başlamasının ‘aşının kısa sürede geliştirilebileceği’ anlamına gelmediği uyarısında bulunan Prof. Dr. Semra Şardaş, “İlaç adayı molekülün öncelikle hayvan deneyleri ile güvenliliği/etkililiği, toksik dozu belirlenerek insana uygulanacak doz hesaplanır. Ancak tek bir hayvan türünden elde edilen bilgilerin bile doğrudan insana uygulanamayacağına dair yaşanan çok acı deneyimlere sahibiz.
Dolayısıyla çeşitli hayvan türlerinde yürütülen bu çalışmalar, kronik uygulamalar da dahil hayvanın üreme süresini kapsayacak şekilde uzun süreli tasarlanır. Takibinde ilaç adayı ‘İlaç Klinik Araştırmaları’ adı verilen klinik çalışmalara tabi tutulur. Etik ilkeler, Helsinki Bildirgesi çerçevesinde sağlık otoritelerinin öngördüğü kaide ve kurallara uygun bir biçimde yürütülür” ifadelerini kullandı.
Aşı çalışmaları 3 fazdan oluşuyor
Prof.Dr. Şardaş, üç aşamada yapılan klinik denemelerde, ilk aşamada yani faz 1’de 10 ila 20 sağlıklı gönüllü üzerinde aşının güvenli olup olmadığı ve olası yan etkileri araştırıldığını söyleyerek “İkinci aşamada yani faz 2’de salgının etkili olduğu bölgelerden 100 enfekte kişi üzerinde aşı test ediliyor. Sonra faz 3’te ve son aşamada ise aynı işlem birkaç bin gönüllü üzerinde tekrar test ediliyor. Bu süreç aylar alabiliyor. İlaç çalışmaları henüz corona virüsün bulaşmadığı insanları bağışık kılarak salgının önünü kesmeyi amaçlayan aşı çalışmaları dışında mevcut vakaları tedavi etmeye yönelik ilaç geliştirme çalışmaları sürdürülüyor. Salgın dünya çapında yayılmaya devam ederken şu ana dek virüse tam bağışıklık sağlayan veya hastalığı kesin olarak tedavi edebilen bir ilaç veya aşı henüz bulunamamıştır. Ancak birçok ülke bu konuda çalışmalarını hızla yürütüyor” dedi.
Corona virüs için aşı çalışması yapan ülkeler
Prof.Dr. Semra Şardaş, aşı çalışmalarının yapıldığı ülkelere dair ise şu bilgileri verdi:
“Çin, corona virüs için geliştirilen aşının klinik denemeleri için onay aldığını, denemelere nisan ayı sonunda başlayacağını duyurdu.
Fransa, sıtmayla mücadele için kullanılan ‘Plaquenil’ ilacıyla corona virüse yakalanan 300 bine yakın hastada yapılan denemelerin oldukça ‘umut vaat edici’ olduğunu açıkladı. Son yıllarda bağışıklık sistemi dışında bacak, romatizma ve eklem ağrılarında da kullanılan Plaquenil ilacının, corona virüse iyi gelebileceğini, corona virüsü taşıyan 24 hastanın Plaquenil ilacı almaya başladıktan 6 gün sonra dörtte üçünde virüsün kaybolduğunu bildirdi.
Avustralya, farklı hastalıklar için üretilmiş iki ilacı; sıtma ve HIV tedavisinde kullanılan ilaçtaki etken maddelerin kombinasyonunun corona virüsü laboratuvar tüplerinde etkisiz hale getirdiğini bildirmektedir.
İsrail basını ülkedeki Biyolojik Araştırma Enstitüsü’nün yakın zamanda corona virüs aşısı geliştirdiğini açıklayacağını bildirmiştir. Ancak aşının güvenli şekilde kullanılması için aylar sürecek test ve deneylerin yapılması gerektiğini de açıkladı.
Belçika’daki Gent Üniversitesi Biyoteknoloji Merkezi (VIB) laboratuvar ortamında corona virüsü etkisiz hale getirdiğini duyurdu. Merkez, bunun corona virüsün tedavisi için ileriye doğru atılmış önemli bir adım olduğunu ve ilaç geliştirmek için çalışmalarını sürdürdüğünü bildirdi. ABD Savunma Bakanlığı Pentagon tarafından desteklenen Kanada merkezli şirket Medicago, corona virüs aşısını geliştirdikleri, kasım ayında hazır olacağını belirtmiştir. Amerikan İlaç ve Gıda İdaresi (FDA) onayını almaları halinde aşıyı üretmeye başlayabileceklerini açıkladı.
Hindistan, anti-viral kokteyl ile corona virüs çalışmasının işe yaradığını açıkladı. Domuz gribi, sıtma ve HIV anti-viral ilaçlarla tedavinin başarıya ulaştığını bildirmektedir. Hollandalı bilim insanları corona virüse karşı özel antikor geliştirmeyi başardıklarını, çalışmaların devam ettiğini açıklamıştır.
Amerika Birleşik Devletleri’nin San Diego şehrinde bulunan bir biyoteknoloji firması Ulusal Singapur Duke Üniversitesi uzmanları ile bir aşı geliştirmek için iş birliği yaptığını ve sonuçların umut verici olduğunu açıklamıştır.
Alman biyoteknoloji şirketi CureVac da corona virüsle ilgili çalışmalarını yoğun şekilde sürdürüyor. Avrupa Birliği tarafından 80 milyon euro fon alan Alman biyoteknoloji şirketi sonbahara kadar corona virüs için aşı geliştirebileceğini bildirmiştir.”
