Çin’de yapılan araştırmalarda, rutin kontrollerde Brezilya’dan gelen dondurulmuş tavuk kanatları, Ekvador’dan gelen dondurulmuş karideslerde virüs varlığı tespit edildi. Yeni Zelanda’da Covid-19 vakasının dondurulmuş gıdayla mı oluştuğu, bulaşın bu şekilde mi olduğu bilinmiyor. Çin’deki dondurulmuş gıdalar üzerindeki koronavirüslerin canlı, hastalık yapan virüsler olup olmadığı hakkında da bir açıklama yapılmadı.
Dondurulmuş gıdalarla koronavirüsün bulaşması teorik olarak mümkün ancak pratikte bunun oluşması için birçok basamağın gerçekleşmesi gerekir.
Virüsün gıdaya bulaştığını düşünelim, bu canlı virüs donacak sonra tüketilmeye yakın virüs çözülecek ve bu aşamada hala canlı olması gerekiyor.
Kişi bu gıdayı ellediğinde canlı virüs bulaşmış elini, ağzına, burnuna götürdüğünde kişinin solunum yolu hücrelerine bu virüs yerleşip hastalık yapabilir ama pratik olarak bu çok düşük bir ihtimal.
Markette maskesiz ya da maskesi çenesinin altına bir kişi hapşırdı, öksürdü ya da konuştu; virüsü o ambalajlı gıdaya bir şekilde bulaştırdı.
Daha sonra başka bir kişi bu ambalajlı gıdayı ellediğinde bulaş olmuş elini burnuna, ağzına götürdüğünde virüs kişinin solunum yolu hücrelerine girip, burada çoğalıp hastalığa sebep olabilir.
Koronavirüsün çeşitli yüzeylerde belli saatlerde yaşadığını biliyoruz. Bu saatlerle ilgili farklı çalışmalarda farklı süreler belirtilmekle beraber plastikte, seramikte, camda 5 güne kadar; ahşapta 4 güne kadar, paslanmaz çelikte 3 güne kadar, cerrahi eldivenlerde 8 saate kadar, alüminyumda 2- 8 saate kadar, bakırda 4 saate kadar gibi virüsün canlılığını koruyabildiği aktarılıyor. Eğer bu saatler aşılmamışsa gıda ambalajlarında bu virüs bu saatler içinde hala canlılığını koruyorsa diğer kişiye bulaş olma olasılığı ve hastalık yapma olasılığı elbette var.
Marketlerde alışveriş yaptıktan sonra ya da dışarıda herhangi bir yerde temasımız olduğunda ellerimizi temizlemeliyiz. Eve gittiğimizde bu gıdaları temizlemek için ise meyve ve sebzeleri akan musluk suyuyla yıkamamız yeterli.
Ambalajlı gıdalar sıvı geçirmeyecek şekilde ambalajlanmışsa deterjanlı bezlerle silebiliriz, deterjanlı suyla yıkayabiliriz. Eğer kavun karpuz gibi sert kabuklu meyvelerse fırçalayarak bu gıdaların temizliğini yapabiliriz.
Hasta kişinin konuşurken, hapşırırken, öksürürken, ağzından çıkan damlacıkların karşısındaki kişinin ağzına, burnuna bulaşıp ve buradan solunum epiteline geçmesi kişiyi hasta ediyor.
Bazen bu damlacıklar havadayken virüs çevresinde var olan sıvıyı kaybeder ve kütle olarak çok küçülür, yer çekimiyle yere düşmek yerine havada asılı kalır. 3 saate kadar havada asılı kalabildiğini biliyoruz. Bu asılı kalan ufak parçacıklar hava akımlarıyla onlarca metre öteye de gidebilir. Bu şekilde bulaş da söz konusu olabilir.
Eğer maskesizseniz ortamda daha önce orada bulunmuş kişinin saçtığı virüs parçacıklarıyla da yine virüsü alıp hasta olabilirsiniz. Bu yüzden dışarıda başka kişilerle birlikte olacaksanız kesinlikle maskenizi takmanız gerekir.
Kimse olmasa bile daha önce orada birileri bulunmuş olabilir. Bu yüzden maskeyi mutlaka takın. Burnumuz ve ağzımız açıkta kalmasın.
Sosyal mesafede 1,5- 2 metre kadar olmalı. Bu ikisinden herhangi birinin olmaması maalesef mücadelede eksikliğe sebep olur.
Dışarıda temas ettiğimiz her durumda nerede ne olduğunu bilmiyoruz, mutlaka ellerimizi yıkamalı ya da dezenfekte etmeliyiz.
